Art as an experience of inclusion: the Zentangle method in social and educational practice

Eveline
Chagas Lemos
Initials: 
E.
Pere
Cobo Juárez
Initials: 
P.
Maria
Sabaté i Sánchez
Initials: 
M.
Ferran
Cortès Izquierdo
Initials: 
F.
Abstract

This article describes a collaborative experience between Social Work students from the University of Barcelona (UB) and young users of La Casa Jove–Dar Chabab, a day centre in Barcelona supporting young community leaders, primarily of migrant origin and formerly under the guardianship of the Directorate General for Child and Adolescent Care (DGAIA). The collaboration centred on organising an exhibition and a Zentangle workshop. The initiative enabled both students and young people to share experiences, break down cultural barriers and build meaningful relationships. Among other activities, Zentangle workshops —an artistic technique that combines meditation and drawing— are held at the centre. The article reflects on art as a powerful tool for social and educational intervention. Art not only facilitates personal expression and emotional connection, but also becomes a space for transformation, empowerment and collective creation.

Keywords:
Young migrants, Zentangle, social and educational intervention, art, collaborative project.
Citation: Chagas Lemos, E., Cobo Juárez, P., Sabaté i Sánchez, M., Cortès Izquierdo, F. (2025). Art as an experience of inclusion: the Zentangle method in social and educational practice. Revista de Treball Social, 228, 195-211. doi:https://doi.org/10.32061/RTS2025.228.08.
Bibliographic references:

Adams, Jane. (2014). Veinte años en Hull House. Universidad de Murcia.

Delgado Ruiz, Manuel. (1998). Diversitat i integració: Lògica i dinàmica de les identitats a Catalunya. Empúries.

Delgado Ruiz, Manuel. (2002). ¿Quién puede ser inmigrante en la ciudad? En Manuel Delgado Ruiz, Danilo Martucelli, Walter Actis, Inés Palacín y Pilar Sáez (Eds.), Exclusión social y diversidad cultural (p. 9-23). Tercera Prensa.

Jauregui-Virto, Ana, and Arza-Porras, Juan. (2023). El acompañamiento, una oportunidad para fortalecer la humanización de la intervención social. Cuadernos de Trabajo Social, 36(1), 49-60.

La Casa Jove - Dar Chabab. (2024). Memòria anual. Pere Claver Grup.

López de Lera, Diego. (2024). La inmigración a España a fines del siglo XX: los que vienen a trabajar y los que vienen a descansar. Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 71-72, 225-245. https://doi.org/10.5477/cis/reis.71-72.225

Martín, Leónidas. (2022, October 26). El arte de cambiar el mundo y la máquina que lo retiene. Leónidas Martín. Retrieved on 15 May 2024, from https://www.leonidasmartin.net/articulos/el-arte-de-cambiar-el-mundo-y-la-maquina-que-lo-retiene

Navarro Pedreño, Silvia. (2017). Saber femenino, vida y acción social. Dar a luz experiencias creadoras. Ediciones CSS.

Nussbaum, Martha. (2012). Crear capacidades. Propuestas para el desarrollo humano. Paidós.

Quiroga, Violeta; Chagas, Eveline; Palacín, Candid, and Arranz, Marta. (2023). La migración de menores no acompañados/as en Cataluña (España): evolución y modelos de protección. Alternativas. Cuadernos de Trabajo Social, 30(2), 276-303. https://doi.org/10.14198/ALTERN.23027

Richmond, Mary Ellen. (2005). Diagnóstico social. Siglo XXI.

Roberts, Rick, and Thomas, Maria. (2012). The Book of Zentangle. Zentangle Books & Creations.

Roberts, Rick, and Thomas, Maria. (2016). Zentangle Primer Vol. 1. Zentangle Books & Creations.

Valenzuela Aguilera, José. (2012). Sed de mal. Feminicidio, jóvenes y exclusión social. El Colegio de la Frontera Norte.

Valero-Matas, Jesús Alberto; Coca, Juan Ramón, and Valero-Oteo, Irene. (2014). Análisis de la inmigración en España y la crisis económica. Papeles de Población, 20(80), 9-45. Scielo. http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1405-74252014000200002&lng=es&tlng=es

Van Dijk, Teun A. (2003). Dominación étnica y racismo discursivo en España y América Latina. Gedisa.

Viñas Millán, Anna; Poyatos Casas, Pilar; Morata Garcia, Maria Jesús; Marzo Arpón, Teresa Eulàlia; López Jiménez, Francisco José; Palasí Luna, Eva; Sánchez, Jonatan, and Fernández Morán, Francisco. (2018). Valor humà: el model relacional-vincular en el treball socioeducatiu a Castell-Platja dAro. Colección Serveis Socials, núm. 2. Departament de Treball, Afers Socials i Famílies (Generalitat de Catalunya), Ayuntamiento de Castell-Platja d’Aro y Fundació Pere Tarrés - Universitat Ramon Llull.

RTS - 228
228